Door dit werk in de context van 80 Jaar Vrijheid in Nederland te tonen, nodigt museum Beelden aan Zee de bezoeker uit om na te denken over de blijvende gevolgen van oorlog en onderdrukking, niet alleen in de context van de Tweede Wereldoorlog, maar ook van hedendaagse conflicten. Terwijl we in 2025 stilstaan bij de bevrijding van Nederland 80 jaar geleden, biedt Dawwa's werk een hedendaags perspectief op vrijheid en onvrijheid. Het kunstwerk herinnert ons eraan dat de strijd voor vrijheid en menselijke waardigheid niet eindigt bij een datum, maar een voortdurend proces is. 

Kijk voor meer informatie over de oorlog in Syrië op deze pagina van NPOKennis:

Hoe begon de Syrische revolutie?

https://npokennis.nl/story/128/hoe-begon-de-syrische-revolutie

Waarom was Bashar Al-Assad zo lang aan de macht?

https://npokennis.nl/longread/7487/waarom-was-de-syrische-president-assad-zo-lang-aan-de-macht

Over Voici mon Cœur !
Dawwa maakte het werk Voici mon Cœur ! in zijn atelier in Parijs tussen 2018 en 2022. De kapotgeschoten gevelwand, die elk moment lijkt te kunnen instorten, is Dawwa’s manier om uitdrukking te geven aan zijn situatie als een kunstenaar in ballingschap. Het is de verbeelding van zijn verlangen terug naar huis, de verbeelding van het verlies, een ervaring van leegte en de rampzalige situatie in Syrië. De maquette verbeeldt een fictieve plek, maar doet denken aan echte wijken in Damascus. Dawwa praat over zijn werk als een zelfportret, een blik in zijn eigen geheugen. Iedereen die Dawwa zou willen omhelzen of ontmoeten krijgt een plek, door middel van de objecten, ruimten en gebruiksvoorwerpen, achteloos achtergelaten.

Over Khaled Dawwa
Khaled Dawwa is opgeleid aan de kunstacademie in Damascus, waar hij in 2007 afstudeerde. Hij moest Syrië verlaten vanwege de oorlog die daar sinds 2011 woedde, en die eind 2024 werd beëindigd door de vlucht van Assad. Door de burgeroorlog was Dawwa genoodzaakt te vluchten naar Libanon, waar hij een jaar verbleef. Daarna reisde hij door naar Frankrijk, omdat ook in Libanon geen leven was op te bouwen. In het vlak bij Parijs liggende Vanves kon hij in 2014 een atelier inrichten, waar hij nog steeds werkt. 

Over zijn werk
Een veelvoorkomend thema in zijn werk is de gezette figuur, vastgekluisterd aan zijn stoel, met een volledig geperforeerde of poreuze buitenkant. Dit geeft een tegenstrijdig effect: de man in zijn stoel is een niet te bewegen monoliet, maar zijn buitenkant is doorboord, niet solide. Dit soort mannen blaast Dawwa soms op tot monumentale proporties. Je kunt er een commentaar in zien over de werking van macht: de machthebber straalt uit dat hij een rots is, een natuurverschijnsel dat niet te verplaatsen is, maar als je dichterbij komt zie je de slijtage van de beschadigde buitenkant.

Zijn groepen van vetzuchtige figuren, die samen demonstreren (And We Chanted for Freedom, 2011-14), of samen uitgeput of stervend tussen olievaten liggen, zijn nog meer politiek geladen. De lichamen zijn niet geïdealiseerd. De mensen zijn collectief doodmoe of proberen zich te verzetten maar die andere oude, dikke mannen in hun luie stoel die de macht hebben bewegen niet. 
 

Khaled Dawwa - And We Chanted for Freedom (2011-2014)

Gestileerde, bijna in de klei getekende, figuren in reliëf, bekneld in een vierkante vorm of een cel, zijn getiteld: Get me Compressed (2015).
De beknelling is fysiek voelbaar, evenals in de zittende figuren die met touwen omwikkeld zijn Liberté (2019). 

      
Khaled Dawwa - Get me compressed (2015), Khaled Dawwa - Liberté (2019)

Khaled Dawwa heeft in Syrië en Libanon kunstwerken gemaakt. Doordat hij moest vluchten moest hij zijn werk vernietigen, uit veiligheidsoverwegingen of omdat hij het werk domweg niet in bewaring kon geven. Hij heeft alle werken die zijn vernietigd wel gearchiveerd, en gepubliceerd op een Facebook-pagina: https://www.facebook.com/share/15fJ6dg7Eq/

Een hedendaags oorlogsmonument
De opkomst van oorlogsmonumenten na de Tweede Wereldoorlog heeft een grote rol gespeeld in de ontwikkeling van de Nederlandse beeldhouwkunst. Ze legitimeerden de aanwezigheid van sculptuur in de openbare ruimte; een kunstvorm die in Nederland tot dan toe geen grote traditie kende. Dankzij het grote aantal opdrachten voor oorlogsmonumenten, werd Nederland na de Tweede Wereldoorlog een land met een eigen beeldhouwkunst.

De Dokwerker in Amsterdam, een in Nederland bekend oorlogsmonument van de hand van Mari Andriessen.

Het werk Voici mon coeur ! van Khaled Dawwa biedt een vernieuwende en eigentijdse interpretatie op de traditie van oorlogsmonumenten. Waar traditionele Nederlandse oorlogsmonumenten vaak specifieke gebeurtenissen of slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog herdenken, vaak in de menselijke figuur vormgegeven, richt Dawwa's werk zich op een recent conflict - de Syrische burgeroorlog. Dit brengt de traditie van oorlogsherdenking in een actuele context met hedendaagse ervaringen, in de vorm van een architectuur, een maquette, een kabinet waarin het leven van de bewoners in objecten en inrichtingen is uitgedrukt, zoals Georges Perec (in zijn beroemde Het leven, een gebruiksaanwijzing uit 1978) de levens van de bewoners in een Parijs flatgebouw beschreef aan de hand van uitgebreide beschrijvingen van de objecten en de inrichtingen van hun appartementen- maar nooit de personages zelf laat optreden in zijn tekst.

Het boek is te vinden in de bibliotheek: https://search.worldcat.org/nl/title/1345684463

Voor een uitgebreide toelichting zie: http://escarbille.free.fr/vme/ en https://nl.wikipedia.org/wiki/Het_leven_een_gebruiksaanwijzing

Een prachtige toelichting op Perecs oeuvre is Manet van Montfrans, Georges Perec. Een gebruiksaanwijzing. In de bibliotheek: https://search.worldcat.org/nl/title/1122859408

Een persoonlijke interpretatie
In tegenstelling tot de collectieve herinnering die veel traditionele monumenten vertegenwoordigen, biedt Voici mon coeur ! een zeer persoonlijke, emotionele interpretatie van oorlog en ballingschap, direct voortkomend uit Dawwa's eigen ervaringen. De abstracte vorm van het werk wijkt af van de vaak figuratieve representaties in oorlogsmonumenten en laat ruimte voor individuele interpretatie. Hoewel geïnspireerd door een specifiek conflict, raakt het werk aan universele thema's van verlies, identiteit en de zoektocht naar vrijheid, waardoor het resoneert met een breed publiek.

Net als traditionele oorlogsmonumenten vervult Voici mon coeur ! ook een educatieve functie, waarbij het dient als middel om bewustzijn te creëren en dialoog te stimuleren over de impact van oorlog en het belang van vrijheid. Door Voici mon coeur !  te plaatsen in de context van oorlogsmonumenten, wordt een brug geslagen tussen het verleden en het heden. Het nodigt uit tot reflectie over de blijvende relevantie van thema's als oorlog, vrijheid en identiteit in onze huidige samenleving. Het werk verrijkt de traditie van oorlogsmonumenten door een hedendaags perspectief toe te voegen en aan te tonen hoeveel offers er nog elke dag worden gegeven in de strijd voor vrijheid, wereldwijd.

Raakvlakken

Maquette in de architectuur
De architectuurmaquette is een verbeelding van een toekomstig gebouw, stadsdeel of stad. Om greep te krijgen op de ruimtelijke situatie, in grove trekken, is de maquette onontbeerlijk, maar in ons tijdperk is een digitaal model meer en meer van belang. Toch is het fysieke model nog steeds een goed middel om opdrachtgevers te overtuigen.  

Rariteitenkabinet
Het rariteitenkabinet is een verzameling van zeldzaamheden (rarititeiten) die bij elkaar een beeld geven van de complexiteit van de wereld in de breedste zin van het woord. Denk aan koraal, wetenschappelijke instrumenten, prenten van oude steden, opgezette dieren, gedroogde bloemen, fossielen, mineralen, een staalkaart van wetenschappelijke en kunstzinnige disciplines die zijn vertegenwoordigd. De verzamelaar in de zeventiende een achttiende eeuw breidde de verzamelkast uit tot een kamer, misschien wel tot een heel gebouw. Het Teylers Museum in Haarlem is een voorbeeld van zo’n grote collectie rariteiten. 

Het poppenhuis
Miniatuurhuizen zijn al bekend sinds de Egyptische oudheid, maar als speelgoed zijn ze in de mode gekomen vanaf de zestiende eeuw. Aantrekkelijke huizen, die uitnodigen tot kijken en aanraken. Madurodam, hier in Scheveningen, is een uitgebreide versie van het poppenhuis en de architectuurmaquette.